Samodzielność trzeba wypracować, nikt nie rodzi się zaradny i samowystarczalny. Dzieci początkowo potrzebują opieki rodziców w każdym aspekcie życia, dopiero z czasem zaczynają uczyć się wykonywać pewne czynności i coraz rzadziej potrzebują pomocy. Warto uczyć nasze pociechy samodzielności już od wczesnego wieku i w wielu sytuacjach codziennych – również w przedszkolu.
Nauka samodzielności w domu i przedszkolu
Jeśli dziecko uczy się samodzielności wielu różnych sytuacjach, szybciej nabiera pewności siebie i zaczyna wierzyć w to, że jest w stanie poradzić sobie bez niczyjej pomocy nawet ze sprawami, które wcześniej wydawały mu się bardzo trudne, były problemami nie do rozwiązania bez pomocy rodzica lub opiekuna. Dotyczy to nie tylko tak nauki podstawowych umiejętności, jak jedzenie i picie, ubieranie się, chodzenie czy mówienie, lecz także wykonywania bardziej skomplikowanych czynności oraz radzenia sobie w trudnych sytuacjach. W przedszkoludziecko uczy się współpracować z rówieśnikami i opiekunami, a jednocześnie pracuje nad samodzielnym zaspokajaniem własnych potrzeb, rozwija umiejętności czy uczy się podejmować decyzje bez pomocy rodziców. To dlatego przedszkole pełni ważną funkcję w wielu aspektach rozwoju.
Różne rodzaje samodzielności
Samodzielność dziecka może dotyczyć wielu aspektów życia. Zazwyczaj dzielimy ją na samodzielność praktyczną, samodzielność umysłową oraz samodzielność społeczną. Czym różnią się te trzy pojęcia? Samodzielność praktyczna jest rozumiana jako radzenie sobie z wykonywaniem prostych czynności codziennych bez pomocy lub wskazówki osoby dorosłej. Dziecko uczy się zaspokajać potrzeby swoje i najbliższych, a także wykonywać obowiązki domowe oraz przedszkolne. Samodzielność umysłowa polega natomiast na decydowaniu i podejmowaniu adekwatnych działań podczas zabawy (samemu lub w grupie rówieśniczej) oraz nauki. Maluchy nabierają kompetencji do tego, by móc bez pomocy rozwiązywać wiele problemów pojawiających się w codziennym życiu. Samodzielność społeczna polega natomiast na braniu odpowiedzialności za decyzje mające wpływ na grupę rówieśników, kształtowaniu prawidłowych zachowań, właściwej komunikacji z innymi oraz umiejętności współpracy.
Czy w przedszkolu łatwiej nauczyć się samodzielności?
Wbrew pozoru wielu dzieciom może być łatwiej usamodzielnić się w przedszkolu niż w domu. W gronie rodziny dziecko jest otoczone stałą opieką, rodzice poświęcają mu maksimum uwagi, chcą mu pomóc i pilnują, by malcowi nie stała się żadna krzywda. I choć w placówkach oświatowych opiekunowie również dbają o dobro, zdrowie i samopoczucie maluchów, to ich uwaga musi skupiać się na całej grupie, dlatego przedszkolaki o wiele częściej muszą same podejmować działania lub decyzje, przez to szybciej przestają być uzależnione od wsparcia innych. Duży wpływ na rozwój takich umiejętności ma też grupa rówieśnicza, ponieważ dzieci inspirują się nawzajem – zachęcają do podejmowania wyzwań i próbowania nowych rzeczy. W takich sytuacjach najmłodsi o wiele rzadziej szukają wymówek ze strachu przed popełnieniem błędu czy potknięciem – chcą dorównać rówieśnikom. Każde dziecko rozwija się inaczej i w różnym tempie przyswaja nowe umiejętności, dlatego członkowie grupy mogą pomagać sobie nawzajem i wykorzystywać własne zdolności w celu wspierania rozwoju zaradności pozostałych osób w grupie.
Jak przedszkole pomaga dziecku się usamodzielnić?
W przedszkolu dziecko może uczyć się zaradności poprzez zabawę w grupie, dopasowaną do wieku, umiejętności i tempa rozwoju każdego członka grupy. Podczas nauki opiekunowie zachęcają maluchy do próbowania nowych rzeczy, przełamywania lęków oraz popełniania błędów – w ten sposób pokazują, że pomyłki nie są niczym złym, a strach ma wielkie oczy. Wszystko to odbywa się bez niepotrzebnego stresu, który mógłby hamować naturalny rozwój małego człowieka i jego dążenie do zdobywania nowych umiejętności. W naszym przedszkolu uczymy podopiecznych samodzielności poprzez zabawy, pomagamy każdemu dziecku przejść przez ten proces bezstresowo, spokojnie i we własnym tempie, tak by przygotować najmłodszych do kolejnych etapów życia i nauki.
