Nauka samodzielności praktycznej, umysłowej i społecznej jest jednym z najważniejszych etapów rozwoju dzieci. Inną bardzo ważną kompetencją, potrzebną zarówno w dzieciństwie, jak i w okresie dorosłości, jest umiejętność współpracy w grupach. Czy praca nad samodzielnością w domu i przedszkolu musi wykluczać naukę współpracy z innymi dziećmi? To mit – jedno może doskonale uzupełniać się z drugim!
Czy nauka samodzielności wyklucza naukę współpracy?
Rozwój niezależności oraz ćwiczenie umiejętności współpracy mogą – a nawet powinny – iść ze sobą w parze. Każde dziecko, które uczy się samodzielnego wykonywania podstawowych czynności oraz funkcjonowania w grupie, musi mieć świadomość, że niezależność i zaradność nie oznaczają braku potrzeby pracy w grupie. Dlatego od najmłodszych lat warto zachęcać dziecko do krytycznego i logicznegomyślenia oraz wykonywania obowiązków bez pomocy osoby dorosłej, a jednocześnie uświadamiać maluchowi, że nie wszystko można i trzeba zrobić samemu. Umiejętność przyjmowania pomocy oraz gotowość do jej udzielania są tak samo ważne jak samodzielność, a udana współpraca może zaowocować doskonałymi efektami, których nie można osiągnąć samemu.
Samodzielna jednostka w grupie rówieśniczej
Wyważenie proporcji między samodzielnością a współpracą może być trudne – w końcu chodzi o to, by dziecko potrafiło wykonywać swoje obowiązki bez niczyjej pomocy, było w stanie zająć się samym sobą oraz nabyło umiejętność krytycznego myślenia, a jednocześnie widziało, kiedy niezbędna i korzysta jest praca w grupie. Przedszkolak musi więc umieć słuchać nie tylko siebie, lecz także innych – podstawą do tego są wzajemna sympatia oraz zbudowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa w grupie rówieśniczej. Rozpoznawanie własnych oraz cudzych emocji, radzenie sobie z nimi, ale i komunikowanie ich pozostałym osobom są niezbędne zarówno w procesie rozwoju zaradności, jak i w procesie nauki wspólnego działania w grupie rówieśniczej. Uczenie się tych dwóch rzeczy – z pozoru się wykluczających – podczas zabawy, dzięki której rówieśnicy budują relacje, poznają siebie nawzajem, starają się słuchać innych i współpracować, przynosi wiele korzyści.
Czy zabawy w grupie mogą uczyć i współpracy, i samodzielności?
Zabawa oraz współpraca w grupie może pomóc rozwijać na wielu polach. Podczas udanej kooperacji niezbędne są rozmowy, komunikowanie własnych pomysłów oraz uczuć, wspólne rozwiązywanie problemów, radzenie sobie z różnymi (często niełatwymi) sytuacjami oraz wzajemne wspieranie się, a nie rywalizowanie ze sobą. Jednocześnie kooperacja wymaga też dokonania takiego podziału obowiązków i zadań, żeby każda jednostka mogła wykorzystać swoje indywidualne talenty i umiejętności dla wspólnego dobra. Dzięki temu dzieci nie tylko polegają na sobie nawzajem, lecz także samodzielnie myślą i starają się dać coś od siebie, przedstawić własne pomysły oraz wykonać przydzielone zadanie. Dlatego bez samodzielności nie ma współpracy – i odwrotnie. W naszym przedszkolukładziemy nacisk na obydwie kwestie, dzięki czemu dzieci uczą się niezależności i funkcjonowania w grupie rówieśników, tak by w dorosłym życiu potrafiły wykorzystywać talenty i myśleć samodzielnie, ale nie zapominały, że w wielu sytuacjach człowiek potrzebuje pomocy innego człowieka, a współpraca jest fundamentem sukcesów na wielu polach.
